Những điểm mới của Luật Bảo hiểm xã hội 2024

Ngày 29 tháng 6 năm 2024, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội quá XV đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 gồm 11 chương, 141 điều; với một số điểm mới trọng tâm so với Luật Bảo hiểm xã hội 2014 như sau: 

1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội: 

Hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bao gồm: trợ cấp hưu trí xã hội; bảo hiểm xã hội bắt buộc; bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm hưu trí bổ sung. Mục tiêu là hướng tới bảo phủ toàn dân. Theo đó, Luật BHXH 2024 bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội, đây là loại hình bảo hiểm xã hội do ngân sách nhà nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở ké thừa và phát triển 1 phần từ quy định về trợ cấp xã hội hàng tháng đối với người cao tuổi. 

Đối tượng đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội bao gồm Công dân Việt Nam: i) Từ đủ 75 tuổi trở lên; ii) Không hưởng lương hưu hoặc trợ cáp bảo hiểm xã hội hàng tháng, trừ trường hợp khác theo quy định của Chính phủ; iii) Có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Ngoài ra, công dân Viêt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và đáp ứng điều kiện không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng và có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. 

2. Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc: 

Luật BHXH năm 2024 quy định mở rộng đối tượng tham gia và thụ hưởng đầy đủ các chế độ BHXH bằng việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với: i) Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; ii) Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, ở tổ dân phố; iii) Người lao động làm việc không trọn thời gian; iv) Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương. 

Quy định này tạo điều kiện cho việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với đối tượng khác mà có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh hiện nay. 

3. Bổ sung chế độ thải sản vào chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện:

Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đáp ứng đủ điều kiện theo quy định được hưởng trợ cấp thai sản với mức là 2.000.000 đồng cho mỗi con mới sinh, do ngân sách nhà nước bảo đảm, người lao động không phải đóng thêm so với quy định hiện hành. 

4. Đóng BHXH tối thiểu 15 năm sẽ được hưởng lương hưu: 

Luật BHXH năm 2024 gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu cho người tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. 

Quy định này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cũng như đảm bảo quyền lợi cho các đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu không đủ 20 năm đóng BHXH để được hưởng chế độ hưu trí. 

5. Bảo đảm tốt hơn quyền lợi cho người lao động:

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 đã kế thừa, phát triển những quy định hiện hành phù hợp đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn, sửa đổi các quy định chưa phù hợp, bảo đảm tính khả thi, dài hạn, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Có thể kể ra một số quy định như:

•           Bổ sung quy định về hưởng chế độ ốm đau đối với trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau không trọn ngày.
•           Người lao động được Quỹ Bảo hiểm xã hội đóng bảo hiểm y tế trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng.
•          Sửa đổi quy định thời gian hưởng chế độ ốm đau đối với người lao động nghỉ việc do mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày thống nhất tính theo năm.
•           Bổ sung điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con đối với trường hợp phải nghỉ việc để điều trị vô sinh.
•        Quy định trường hợp lao động nữ mang thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên đủ điều kiện quy định mà bị sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ thì lao động nữ và người chồng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp lao động nữ sinh con.
•           Sửa đổi quy định thời gian hưởng chế độ thai sản đối với trường hợp sau khi sinh con chết.
•          Người lao động được Quỹ Bảo hiểm xã hội đóng bảo hiểm y tế trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng.
•          Quy định thống nhất với Bộ luật Lao động năm 2019 về tuổi nghỉ hưu, điều kiện về tuổi hưởng lương hưu.
•           Sửa đổi, bổ sung quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu để khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc, đóng bảo hiểm xã hội sau tuổi nghỉ hưu.
•           Sửa đổi quy định về điều kiện về tuổi của thân nhân hưởng trợ cấp tuất hằng tháng thống nhất, phù hợp với tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động năm 2019.
•       Sửa đổi quy định về quyền lựa chọn hưởng trợ cấp tuất hằng tháng hoặc một lần theo hướng tôn trọng quyền lựa chọn của thân nhân người lao động, không phân biệt trường hợp nào; khi các thân nhân đủ điều kiện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng thì có quyền lựa chọn hưởng trợ cấp tuất hằng tháng hoặc lựa chọn hưởng trợ cấp tuất một lần theo hướng có lợi hơn. 

Phòng Pháp chế và Thanh tra